Kaart Borculo uit 1642

Op deze ietwat schetsmatig weergegeven plattegrond zien we het stadje Borculo aan een wirwar van waterwegen (Berkel, Bolksbeek, stadsgrachten). In werkelijkheid was het een ingenieus systeem van waterbeheersing met als doel om het stadje te verdedigen en de watermolens te laten draaien. De stad had een dubbele omgrachting, gevoed door Berkelwater. De watermolens waren van groot belang voor de verwerking van allerhande agrarische producten, maar ook voor grondstoffen als eekschors voor de leerlooierijen. Borculo en wijde omtrek had in de Tachtigjarige Oorlog veel te lijden gehad van plunderingen door de Spaanse troepen in Groenlo. Na het verdrijven van de Spanjaarden hoopte men op betere tijden, al sloeg de pest rond 1635 nog genadeloos toe. Kort na het vervaardigen van deze kaart werd in 1646 de Berkelcompagnie opgericht met als streven om de Berkel van Vreden tot Zutphen bevaarbaar te maken. Daarvoor moesten ‘bypasses’ gemaakt worden langs de vele watermolens, waaronder die van Borculo. De (Eerste) Berkelcompagnie was een poging om de economie van het zwaar door de oorlog geteisterde gebied weer een impuls te geven. Vanaf 1646 voeren de eerste Berkelzompen van Vreden naar Zutphen. Alle Berkelsteden hebben een paar eeuwen lang geprofiteerd van de handel over de Berkel.